Flutura ne stomak, rrahje zemre… Dashuria eshte vertet nje stuhi kimike
Ne të gjithë e dimë ndjesinë: ndihemi euforikë, gjithmonë me frymëmarrje, një rrahje zemre dhe ndjenja e të pasurit fluturat në stomak. Dashuria është një stuhi e vërtetë që na mbulon në mendje dhe shpirt, por edhe në trup: në fund të fundit, natyra nuk lë asnjë gur të palëvizur, duke pasur parasysh se nga kjo ndjenjë dhe nga aktet që do të pasojnë në takimin e parë, mbijetesa e specieve tona është e lidhur. Më poshtë shpjegojmë, në një nivel kimik, çfarë ndodh kur të godet “shkëndija fatale”.
TURBINË HORMONESH – Studime të shumta kanë treguar se, kur bie në dashuri, disa zona përgjegjëse për prodhimin e hormoneve të caktuara hyjnë në lojë në trurin tonë, duke përfshirë dopaminën, adrenalinën dhe oksitocinën, përgjegjës për një sërë ndjesish të forta. Për shembull, dopamina është e përfshirë në mekanizmin e kënaqësisë dhe na shtyn të vazhdojmë të dëshirojmë afërsinë me partnerin.
Adrenalina futet në lojë në situata të rrezikshme dhe na bën më të vëmendshëm dhe të shpejtë në përgjigjet tona ndaj stimujve të jashtëm: është “faji” i saj, madje edhe me ndihmën e substancave të tjera emocionuese si feniletilamine ose norepinefrina, për ndjenjën e vazhdueshme të ankthit që kemi për të dashurit tonë.
Oksitocina, nga ana tjetër, është hormoni i dashurisë dhe na shtyn të kërkojmë kontakt fizik; ajo gjithashtu ka efektin që na bën më të guximshëm dhe të pa penguar, pak si kur marrim alkool ose drogë. Ne biem në dashuri, për shkak se feniletilamina ndez dëshirën, dopamina shkakton ndjenjën e eksitimit të etheve të dashurisë dhe oksitocina nxit lidhjen, për të siguruar kohëzgjatjen e marrëdhënies.
DASHUROJME ME TRU- Kur bie në dashuri, disa zona kortikale të trurit hyjnë në veprim, por gjithashtu edhe zona më të lashta subkortike nga pikëpamja evolucionare: në fund të fundit, pasi dashuria është një ndjenjë e lidhur me riprodhimin, është pjesë e sferës ataviste të specieve tona. Studimet kanë treguar se në përvojat e dashurisë aktivizohen fushat e trurit të lidhura me sistemin e shpërblimit, të cilat zgjojnë dëshirën për një lidhje emocionale dhe në të njëjtën kohë “çaktivizojnë” disa rajone të lidhura me gjykimin shoqëror dhe vlerësimet e njerëzve të tjerë. Kjo është arsyeja pse dashuria nuk njeh pengesa dhe nuk përkulet para konventave shoqërore.
ÇFARË NDODH ME TRUPIN? Në mesin e shumë “simptomave” kur bie në dashuri, më e dukshme është ndjenja e vazhdueshme e rrahjeve të zemrës që shoqëron duart e ftohta dhe të djersitura dhe ndjesia gojës së thatë, sepse mungon pështyma. Këtë herë është faji i kortizolit, hormonit të stresit të sekretuar nga gjëndrat e veshkave në kushte të rrezikut të mundshëm. Kortizoli ndërvepron me adrenalinën dhe shkakton të gjitha ato ndjenja, jo gjithmonë shumë të këndshme, që një i dashuruar i di mirë, veçanërisht në fazat e hershme të “vardisjes”. Fatkeqësisht, këto “simptoma”, të cilat me sa duket tentojnë të zbulojnë ndjenjën tonë më shumë sesa do të donim, nuk kanë një ilaç: gjuha e trupit nuk është nën kontrollin tonë dhe, ndryshe nga ajo verbale, është e vështirë të gënjesh.
KUR KOHA KALON… – Pas disa muajsh, kimia e rënies në dashuri tenton të transformohet: organizmi njerëzor thjesht nuk mund të tolerojë pabarazitë dhe teprimet për një kohë të gjatë dhe përpiqet të rivendosë një ekuilibër. Në këtë pikë marrëdhënia gjithashtu ndryshon lëkurën. Por kini kujdes: fakti që shakullimi neurobiologjik i dashurisë së parë zvogëlohet nuk do të thotë se dashuria ose marrëdhënia ka mbaruar. Në këtë pikë hyjmë në fazën e qëndrueshme të marrëdhënies, në të cilën fushat e trurit në veprim nuk janë më të eksitimit, por ato të emocioneve. Eshtë një transformim hormonal normal që dobëson vetëm efektin “doping” të hormoneve. I takon çiftit, në këtë pikë, për të ndërtuar një marrëdhënie të qëndrueshme, ndoshta më paqësore, por sigurisht më të balancuar.
