Nga Myftar Barbullushi
… Sa e sa ëndrra dhe legjenda mbushnin atmosferën e jetës sonë studentore, ku personazhet më të lakuara të kohës sonë rrezatonin magjishëm te ne nëpërmjet vënies së diagnozave në pak sekonda. – Përse ju nuk thelloheni në elementet diagnostike e laboratorike, por nxitoheni në vënien e diagnozës? – i paska thënë zëvendësministrja e Shëndetësisë doktor Janko Theodhosit. – Keni të drejtë, – do përgjigjej mjeshtri plak,- por unë nuk rri dot pa folur kur në sytë tuaj shoh që ju vuani nga hepatiti, verdhëza. Dy ditë më pas, pasi bëri të gjitha analizat, ajo i paska kërkuar falje që e kishte gjykuar ashpër. Legjenda studentore insistonte se magjistari tjetër, dr. Arqilea Boti, të gjitha ilaçet me natyrë bimore, të mbjella deri dhe në oborrin e tij, i përdorte një herë në trupin e tij e pastaj ua përshkruante të sëmurëve.
Vjen një ditë që realiteti vjen te ti, jo ashtu butëbutë e me ngjyrën rozë të ëndrrave, por në një formë të çuditshme, që ti as nuk e kishe imagjinuar. Asgjë normale, ose të paktën natyrale, nuk kujtoj kur për herë të parë vura këmbën në spital; korridore të gjata, të lyera me bojë vaji, të ndriçuara nga neone të lyera edhe ato me gëlqere, rrëmujë bluzash të bardha dhe familjarësh, pizhame me vija që të kujtonin të burgosurit dhe një përzierje e çuditshme e erës së ilaçeve me erën e ndenjur të çarçafëve të spitalit. Kjo panatyrshmëri ishte veçanërisht e dukshme për mua, kur i rruar me kujdes, nervoz dhe i etur për të mësuar, erdha si student i vitit të tretë në ditën time të parë në ciklin e kirurgjisë. Ndërsa po bashkohesha me grupin tim, një mjek i ri, kapadai në dukje, apo i krekosur nga vajzat e bukura të kursit tim, me këmbë të kryqëzuara mbi tavolinë dhe me kafen e natës së mëparshme në dorë, po i thoshte kolegut më të vjetër, duke i përshkruar një rast të ndjekur në rojën e natës – “Ai erdhi me një dhimbje të lehtë barku dhe përfundoi me infarkt në kardiologji”. Ky përshkrim më tingëlloi si për të qeshur, gjë që më pas ma konfirmoi dhe buzëqeshja e tij thuajse tinëzare. Çuditërisht ai ndihej shumë komod, ndërsa mua më dukej se ora e mësimit nuk do të mbaronte kurrë. Mezi prisja të largohesha nga ai ambient, që nuk ngjasonte as me ëndrrën më të keqe të ëndrrave të mia të atyre viteve plot pasion.
Kalojnë vitet dhe rrëmuja nëpër korridore duket se është qetësuar shumë, bile edhe era e medikamenteve dhe ajo e rrobave të ndenjura të spitalit është bërë shumë familjare. Infermierët kanë filluar të bërtasin më pak. Çuditërisht, edhe pizhamet më duken krejt normale, përveçse kur janë të grisura. Por, në kontrast me familjarizimin me ambientin e spitalit, dallga tjetër e realitetit që i ngjan një cunami është kontakti me të sëmurin, përpara te cilit ndihesh si të jesh përpara një honi të thellë apo si të të zhysin me kokë në ujë. Ajo çfarë di, apo pretendon se di, në atë moment duket se ka marrë trenin e mëngjesit dhe është larguar duke të lënë vetëm në një botë të huaj, ku përballesh me vështirësi dhe eksperienca të jashtëzakonshme dhe ku fatkeqësisht, rregullat që përcaktojnë reagimet ndaj këtyre eksperiencave janë të paqarta.
Ti hyn në një botë, ku sëmundja dhe vdekja rrinë së bashku këmbëkryq, pavarësisht nga dëshira jote, jo rrallë donkishoteske, për t’i “ndarë”.
Ti hyn në një botë, ku ndryshe nga “botët” e të tjerëve, gjithmonë në kërkim të së jashtëzakonshmes, ty të duhet të transformosh të jashtëzakonshmen në diçka të zakonshme, një mekanizëm i domosdoshëm mbijetese.
Ti hyn në një botë, në dukje të dominuar krejtësisht nga realja dhe objektivja, por në thelb e mbushur me etikë, moral e sidomos humanizëm, pa harruar pak tharm Çehovian, ingredientë të domosdoshëm për një recetë me shpresë jete.
Sa e vështirë qenka të jesh njeri i moralit dhe etikës! Morali, thoshte një prift katolik, që rasti ma solli për të pirë një kafe të paharrueshme me të, është një mal i lartë, i cili nuk ulet dhe njeriut i duhet ta kapërcejë atë. Siç duket, pas shumë viteve burg, ai nuk e dinte që tashmë njerëzit kanë shpikur helikopterë dhe avionë të posaçëm për të tillë lartësi.
Sa e sa kolegë kanë “thyer hundët” në këtë mal të lartë, duke zvjerdhur bluzat tona të bardha, e për më tepër, duke bjerrë investimin e gjatë të rrugës për t’u bërë mjek, të asaj rruge që fillon me mbarimin e shkollës së mesme dhe nuk përfundon deri sa kemi frymë, pasi çdo ditë duhet studiuar, çdo ditë duhen përballuar sfida, që sa vijnë e bëhen më të vështira. Por mbi të gjitha, të ndihmuar edhe nga politikat shëndetësore 25-vjeçare, kanë krisur raportin ndërmjet të sëmurit dhe mjekut, raport ky, i domosdoshëm në një shoqëri normale dhe gati hyjnor në një shoqëri të zhvilluar.
Kalojnë vitet dhe herë pas here ti kthen kokën pas e tenton të bësh ndonjë bilanc, të paktën moral, për zgjedhjen tënde apo të prindërve të tu që kanë insistuar në këtë zgjedhje. Pikërisht këtu fillon dilema. E kam të pamundur të them që ky bilanc më rezulton pozitiv apo negativ. Në momente kritike të shëndetit, mjekët kthehen në zotër dhe njerëzit i falen hyjnisë së tyre, duke u ofruar trupat dhe shpirtrat e tyre, pa ditur kostot që ata paguajnë për këtë privilegj që u bëjnë. Pikërisht ky “pushtet” së bashku me magjinë e vënies së diagnozës, janë “droga”, që në rini të nxit të zgjedhësh këtë profesion. Por, përtej saj, paradoksalisht, mjekët janë qeniet më të brishta njerëzore. Jetëgjatësia e tyre është ndër më të ulëtat, së bashku me njerëzit e ligjit. Orët e gjata të punës në spital do të mjaftonin për t’u kërcënuar integriteti familjar. Divorcet dhe problemet e edukimit të fëmijëve të tyre janë një realitet. Pa harruar kontaktin real me gjakun, urinën, virozat e pse jo SIDA-n. Është kjo arsyeja, që jo më kot, ata konsiderohen me plot të drejtë si “shëruesit e sëmurë”.
NË VEND TË MBYLLJES
Një ditë, pasi mora librezën e pensionit në spitalin ku kisha punuar 40 vjet – rrëfen një nga profesorët e mi – u nisa të kthehem për në shtëpi. E çuditshme! Pemët, dyqanet, trotuaret, fasadat e pallateve, kalimtarët më ofronin aq gjëra të veçanta që unë, megjithëse e kisha bërë këtë rrugë prej 40 vjetësh, i shihja për herë të parë. Siç duket, ishte hera e parë që unë nuk nxitoja, e para herë që unë ecja pa shqetësimin e zakonshëm të një mjeku për natën e kaluar nga i sëmuri në gjendje të rëndë, e para herë që unë kisha kohë të merresha me gjëra të tjera, të vogla, por jo të parëndësishme në jetë, e para herë që unë kisha kohë të mendoja se sa shumë gjëra kisha humbur në sakrificën time për jetët e të tjerëve… gjithsesi, të paktën tashmë kam pensionin…
